Woda - chemicznie jest tlenkiem wodoru o wzorze H2O, w warunkach standardowych jest w stanie ciekłym. W stanie gazowym jest to para wodna, a stałym lód. Jest rozpuszczalnikiem substancji polarnych. Woda występująca na powierzchni Ziemi jest w głównej mierze słona, czyli zawiera rozpuszczony chlorek sodu (NaCl).
Rodzaje wody:
1. Surowa
- opadowa
- powierzchniowa
- podskórna
- gruntowa
- głębinowa
- źródlana
- mineralna
- słona
- słodka
- zaburtowa
2. Użytkowa
- wodociągowa
- pitna
- przemysłowa
- destylowana
- podwójnie destylowana
Rodzaje zanieczyszczeń wody: mechaniczne (muł), koloidalne (olej), roztwory (sól), biologiczne (bakterie, wirusy).
Oczyszczanie wody może się odbywać kilkoma sposobami:
1. biologiczne - bakterie oraz inne mikroorganizmy
2. chemiczne - ozonowanie, strącanie osadów, wymiana jonowa, chlorowanie
3. mechaniczne - destylacja, filtracja, odwrócona osmoza, sedymentacja, krystalizacja.
22 marca obchodzony jest Światowy Dzień Wody.
Ciekawostki:
Woda królewska - mieszanina stężonego kwasu azotowego oraz solnego, potrafi rozłożyć metale szlachetne (w tym złoto)
Woda amoniakalna - nazwa roztworu amoniaku w wodzie
Woda wapienna - roztwór wodorotlenku wapnia, przechowuje się ją w formie nierozpuszczalnego w wodzie wodorotlenku wapnia
Woda utleniona - 3% roztwór perhydrolu (nadtlenku wodoru), używana do odkażania drobnych, powierzchniowych ran
Woda pogazowa - uboczny produkt otrzymywany w trakcie suchej destylacji węgla
Woda sodowa (gazowana) - sztucznie nasycona dwutlenkiem węgla
A teraz do konkretów. Woda mineralna to woda która zawiera co najmniej 1000mg/dm3 rozpuszczonych składników stałych w postaci jonów. Najczęściej jest to woda głębinowa, która pozyskała substancje mineralne z rozpuszczenia minerałów oraz skał przez które przepływała. Wody dzielimy na:
1. niskomineralizowane - do 500mg na litr
2. średniomineralizowane - od 501mg do 1500mg
3. wysokomineralizowane - od 1501mg
Podział wód mineralnych ze względu na skład chemiczny:
- szczawy - jest to woda lecznicza, nasycona dwutlenkiem węgla, co najmniej 1000mg/l
- woda krzemowa - również lecznicza, zawiera co najmniej 100mg/l kwasu metakrzemowego
- woda kwasowęglowa - lecznicza, zawiera od 250mg/l do 999mg/l wolnego dwutlenku węgla
- woda jodkowa - lecznicza, zawiera co najmniej 1mg/l jonu jodkowego
- woda glauberska - lecznicza, siarczanowo-sodowa
- woda fluorkowa - lecznicza, zawierająca co najmniej 1mg/l jonu fluorkowego
- woda chlorkowa - wody słone i solanki, woda z dużą zawartością jonu chlorkowego
- woda bromkowa - lecznicza, zawiera co najmniej 5mg/l jonu bromkowego
- woda borowa - lecznica, zawiera co najmniej 5mg/l kwasu metaborowego
- woda arsenowa - lecznicza
- woda manganowa - lecznicza
- woda radoczynna - lecznicza
- woda siarczanowa
- woda siarczkowa - lecznicza
- woda witriolowa - lecznicza, woda siarczanowo - żelazista o niskim pH
- woda żelazista - lecznicza
Jak widać mamy mnóstwo rodzajów wód, tylko co dalej? O tym w następnych postach.
W ten ponury i pochmurny listopadowy dzień postanowiłam zająć się ziołem, które sama bardzo lubię, a mam tu na myśli miętę pieprzową z łaciny Mentha piperita, inaczej nazywana miętą lekarską (ostatnio coraz rzadziej).
Jest ona mieszańcem mięty nawodnej oraz mięty zielonej, powstały w Anglii ok. XVIIw. Jako surowiec używamy liści mięty. Często nawet sami we własnych uprawach posiadamy tę roślinę. Głównymi składnikami surowca są: olejek miętowy, kwas askorbinowy (witamina C), karoten, betaina, rutyna, garbniki. Może być stosowana jako samodzielny lek roślinny bądź "poprawiacz" smaku i zapachu w lekach bądź jako surowiec spożywczy oraz jako składnik produktów kosmetycznych.
Działanie oraz zastosowanie:
- zwiększenie wydzielania soku żołądkowego, żółci żołądkowej, co pomaga w trawieniu
- posiada niewielkie działanie rozkurczowe
- posiada niewielkie działanie uspokajające
- do inhalacji w przebiegu nieżytu nosa
- do płukania jamy ustnej - wykazuje działanie odkażające
- do nacierań w nerwobólach - wywołuje subiektywne odczucie działając na receptory chłodu, łagodzi ból
- działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe, antyseptyczne wywołuje olejek miętowy
- działa łagodząco na zespół jelita drażliwego
W kuchni:
- jako dodatek do napojów, nadaje bardzo orzeźwiający smak
- jest podstawowym składnikiem miętowych napojów alkoholowych
- dodatek smakowy do zup, sosów, sałatek czy surówek
Środki ostrożności
Należy pamiętać żeby nie podawać żadnych naparów, odwarów z mięty małym dzieciom. W zbyt dużych ilościach może spowodować zgagę, pieczenie, zwłaszcza u osób z problemem zgagi czy nadwrażliwością.
Liście mięty pieprzowej można zakupić w aptekach i sklepach zielarskich w postaci gotowych herbatek w saszetkach, tabletkach, olejku czy nalewki (dwie ostatnie postaci stosuje się w formie kropli ze względu na dość duże stężenie mentolu)
Z receptury aptecznej
Najczęściej stosujemy w postaci kilku kropli jako tzw. corrigens (poprawiacz smaku i zapachu) w postaci maści, kropli, płukanek do gardła i jamy ustnej. Coraz rzadziej, aczkolwiek nadal robi się mieszanki poprawiające trawienie.
Z receptury domowej
Można sporządzić olejek z liści mięty pieprzowej, należy ususzyć 1,5szklanki liści, dobrze rozgnieść zmieszać z 500ml oliwy z oliwek zimno tłoczonej, mieszać co 2-3 dni, przecedzić, przechowywać w ciemnym, chłodnym miejscu nawet do roku. Stosować do nacierać w nerwobólach, skurczach czy bólach głowy.
Preparaty z surowców roślinnych inaczej nazywanymi lekami naturalnymi bądź fitopreparatami są coraz częściej stosowanymi w lecznictwie. Surowce te muszą spełniać wymagania jakościowe, ilościowe, na zawartość pozostałości pestycydów, metali ciężkich oraz zanieczyszczeń mikrobiologicznych zgodne z aktualną Farmakopeą.
Postacie leków roślinnych dzielą się na:
1. Preparaty z roślin świeżych:
- Soki (Succi) - zielone części nadziemne, owoce, części podziemne, typu: kłącza, korzenie, cebula - poprzez wyciśnięcie soku komórkowego. Należy surowiec umyć oraz rozdrobnić. Powstały sok zwykle jest mętny, poprzez obecności w nim związków wielkocząsteczkowych o charakterze koloidalnym, tj. białka, peptydy. Następnie należy sok poddać procesowi klarowania. Takie soki mogą być gotową postacią leku bądź surowcem do dalszej obróbki.
- Soki stabilizowane (Succi stabilisatae) - otrzymuje się ze świeżych surowców, ale w odróżnieniu od poprzednich, po unieczynnieniu enzymów.
- Alkoholatury (Alcoholaturae) - otrzymywane poprzez wytrawianie świeżych surowców alkoholem etylowym o stężeniu 80-95stopni
2. Preparaty z roślin suchych
- Zioła (Species) - mogą być w postaci mieszanek. Stosuje się je głównie do sporządzania w domu wyciągów wodnych (zaparzanie) lub zewnętrznie do kąpieli, płukanek, okładów.
- Maceraty, odwary i napary - płynne świeże wyciągi wodne, które posiadają krótki termin przydatności.
Macerat - aby go przygotować należy zalać surowiec wodą o temperaturze pokojowej, zamieszać i odstawić. Najczęściej maceraty wykonujemy (nawet sami w domu) z korzenia prawoślazu oraz nasion lnu.
Napar - należy zalać surowiec wrzącą wodą i wstawić do wrzącej łaźni wodnej na 15min, mieszając. Później odstawić na kolejne 15minut. Ten rodzaj wyciągu sporządza się tylko z surowców glikozydowych o działaniu nasercowym, tj. liści naparstnicy, ziela miłka, konwalii.
Odwary - surowiec zalewamy wodą o temperaturze pokojowej oraz wstawia do wrzącej łaźni, następnie kontrolujemy czas i temperaturę.
- Nalewki (Tincturae) - płynne, niezagęszczone preparaty, otrzymywane poprzez wytrawianie wyciągów suchych lub gęstych. Rozpuszczalnikiem jest etanol. Nalewki dzielimy na nalewki proste, powstające z jednego surowca, oraz nalewki złożone, powstające z kilku produktów.
- Wyciągi (Extracta) - dzielimy na wyciągi płynne, gęste i suche. Ich otrzymywanie jest dość skomplikowane, dlatego na razie tego nie opiszę.
To tyle na początek. W kolejnych artykułach będę pisać o ziołach, roślinach w pełnej krasie.
Źródło: "Farmacja stosowana", pod redakcją A.Fiebiga, S.Janickiego, M.Sznitowskiej
